OTVORENO PISMO MATICE VLAHA

OTVORENO PISMO MATICE VLAHA
“Matica Vlaha” govornicima vlaškog jezika u Srbiji

U jednom nepojašnjenom predmetu koji je imenovan “etničkim i kulturnim identitetom Vlaha severoistočne Srbije” su potpisnice organizacije Vlaha rumunske “orijentisanosti” zanemarile da postoji znatna većina Vlaha koji nisu rumunske “orijentacije” pa je i sam predmet “traženja”, “predstavljanja” delimičan, a u odnosu na celinu vlaške nacionalne zajednice – marginalan. U skladu s tim ne postoji “jedna” specifičnost (rumunski jezik, veroispovest, obrazovanje, mediji, bogosluženje) koja se može preneti i na ostale dve kategorije Vlaha. Tek onda bi ozbiljnost i uvažavanje svih činjenica i specifičnosti bila istina koja bi podjednako pripadala i drugim Vlasima, a vi protagonisti u borbi za to da svi vlaški subjektiviteti dobiju jednak tretman po vlastitom izboru. Sakrivanje u vlaške prnje a život i igra uloge šićardžijskih politikanata koji ostvaruju mrvice svog interesa su nažalost gola vlaška realnost.

Moramo da vas, dodatno zamolimo i upozorimo da se zbog toga ne mešate u to šta će ostali deo vlaške zajednice da zatraži u cilju zadovoljavanja svojih potreba i prava. Otkud vam ideja da se Država “ne pita” što se tiče određenja prema političkom i pravnom ustrojstvu jezika koji će se koristiti u njenim granicama? Na osnovu preporuka eksperata iznetih u Povelji, Srbija upravo to mora da uradi kao svoj prvi korak. Nepobitna lingvistička činjenica je da se Vlaški i rumunski jezik razlikuju u preko 100 000 reči. Ko ne veruje, neka uzme rečnik rumunskog jezika i neka precrtava sve reči koje se u našim govorima ne koriste. Zbir tih precrtanih reči je “jaz”, nepremostiva prepreka između dva jezika, ako tome dodamo i desetine hiljada reči koje se drugačije menjaju ili imaju i nekadšto i različita značenja – dobijamo prvu nepobitnu lingvističku činjenicu koja upućuje na nešto što više nisu razlike tipa “srpski-crnogorski-bosanski-hrvatski”. Zar iza ovih “jezika” nisu stale države zauzevši se za njihov politički i pravni status? Tim jezicima je jedino neosporiv status, pravni i politički. Dalje, hrvatski, kao i svi drugi ne muče muku zbog toga što nisu “još” standardizovani. Pitam, koji bi lingvista teorijske lingvistike pred tolikom razlikovnošću dva jezika rekao da je to i dalje jedan jezik? Pogotovu što mi imamo ne samo sredstvo negacije u smislu crno-belih redaka, već paralelne dokaze koji potvrđuju vlaški jezik. Zašto Srbija, onda, svoju lojalnu nacionalnu manjinu i njen jezik ne bi “branila svim dostupnim sredstvima na svojoj teritoriji?” Kome je u interesu dalje prikrivanje Vlaha koji neće da “prime” rumunski” i držanje podalje od svetske javnosti? Ako je Tomislav Nikolić predsednik svih građana Srbije, onda je predsednik i ovih Vlaha koji ne žele rumunski kao maternji – već vlaški. Rumunija ima pravo da ne dopusti standardizaciju vlaškog jezika samo na svojoj teritoriji, a ne i na teritoriji Srbije. I tu je međunarodna zajednica i Volebek lično za odbranu upravo tog principa.

To što je g. D. Balašević “taj koji predstavlja Vlahe” i po izboru predsednikovom savetnik i izaslanik, proizilazi iz realnosti da Vlasi niste samo vi koji delimičan interes koji ne pokriva i interese Vlaha kojima maternji jezik nije rumunski. To što danas najveći broj Vlaha, sem po delimičnom osećanju za bliskost sa vlaškom zajednicom ne poseduju ništa drugo, krivica je zapostavljanja ove manjine od strane sistema, i onda je prirodno da Dragan Balašević “ne zna vlaški”. Učenje vlaškog jezika od strane naše dece je garant da će nam se deca kad-tad po povratku obraćati na vlaškom jeziku u usmenom i pismenom obliku. U ranijih vek ili vek i po ste mogli da neupućene ljude prilogom “rumînještje” koji je bio i ostao samo odredba “pukog načina govorenja, govorenje na rumunski način” (kao što bi “ităljijenještje” bilo (fonetski) [parlavoraitrikante] (fonološki) /par//lavora//i//tri/kante/ ili “frăncuzăštje” (fonetski) [jegulitecoprive] (fonološki, srpskom transkripcijom) /žegu//li//te//koprive/. To vam je i “vorbjesk rumînještje”, što je samo način govorenja a ne i sadržaj jezika. Još manje u vezi sa sveobuhvatnim značenjem termina “jezik”. Lingvisti kojima je “prilog” merilo “sveobuhvatnog značenja” i meritorni pokazatelj, sud i merilo, – nisu nadležni ni da rasuđuju, a nekmoli da budu u vezi bilo kakve aktivnosti koja se tiče jezika. Ovo pogotovu ističem u ovolikoj širini zbog međusobnog ohrabrivanja pojedinaca da će o sudu u vezi vlaškog jezika biti dovoljno da kažemo “kum vorbim noj” – “rumînještje” i onda će lingvisti da potvrde da je rumînještje = română. Upravo se ta komedija ne sme odvijati i tražićemo stroge standarde na svim nivoima, kao i rušenje svih započetih aktivnosti koje ne prate određeni standardi a oduzimaju odgovarajuća prava ostalom delu vlaške zajednice. Na tim i drugim segmentima Matica Vlaha radi tražeći apsolutnu saglasnost u svojim redovima kako bi ponudila određeni kvalitet aktivnosti i promena unutar vlaške zajednice.
U vremenu koje je iza nas, protezala se dugo rasprava sa potrebom iskazivanja jedinstva vlaške nacionalne zajednice, gubilo se previše vremena i energije u nadi da svi mi Vlasi ipak delimo jedinstveni maternji jezik u odnosu na rumunski jezik kao strani jezik. “Matica Vlaha” radeći na paralelnim strukturama utvrđuje ogroman broj reči koje “prosečan govornik vlaškog jezika” ne razume, ako se tome doda broj reči koje razume ali ne oseća svojim i samim tim ne koristi, dolazimo do sume koja će sigurno preći i više od sto hiljada Vlasima tuđih reči. Dodamo li tome i one reči koje Vlasi imaju sa drugačijim oblikom izgovora, akcentom i oblikom promene, bližimo se nepobitnom dokazu da je sinhronijski lik vlaškog jezika u Srbiji jedini osnov za postavljanje vlaškog jezika.

Matica Vlaha